Καταδίκη της Ελλάδας για ανελευθερία του λόγου

Απόφαση-σταθμός του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την ελευθερία της έκφρασης

Τον έσυραν στα δικαστήρια δεκάδες φορές για το ίδιο άρθρο, με πανομοιότυπες αγωγές (καρμπόν), τις οποίες υπέβαλαν το 1999 πολλά στελέχη του «Δικτύου Εθνικής Αφύπνισης - Δίκτυο 21». Ο δημοσιογράφος Μανώλης Βασιλάκης ήταν ο πρώτος στον οποίο εφαρμόστηκε η τότε πρωτοφανής μέθοδος, που όλοι πλέον χαρακτηρίζουν «βιομηχανία αγωγών», ενώ ακόμη και σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί σε τέτοια έκταση και από τα στελέχη μιας ολόκληρης οργάνωσης, παρά μόνον από τον Λεπέν στη Γαλλία.

Η Ελληνική Δικαιοσύνη δεν δέχθηκε να συνεκδικαστούν οι πανομοιότυπες αγωγές, παρά το οφθαλμοφανές της μεθόδευσης ηθικής και οικονομικής εξόντωσης του διωκομένου, με αποτέλεσμα την έκδοση αντιφατικών αποφάσεων, δεκάδες δίκες και την τρομερή πολυετή ταλαιπωρία του. Επιπλέον οι «θιγόμενοι» ισχυρίζονταν με επιστολές στον Τύπο ότι του έκαναν μια αγωγή, ενώ του είχαν κάνει... 21! Ακόμη κι όταν διαμαρτυρήθηκε προς τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών για τη σωρεία των αγωγών που δεχόταν από δύο συγκεκριμένα μέλη του, του έκαναν νέα αγωγή και οι λειτουργοί της Ελληνικής Δικαιοσύνης τον καταδίκασαν (πρωτοδικείο, εφετείο, Άρειος Πάγος), ενώ ο ΔΣΑ απέρριψε την αναφορά του!
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) ομόφωνα δικαίωσε πριν από λίγες ημέρες τον Μ. Βασιλάκη –εν έτει 2008 για τη «βιομηχανία» που άρχισε το1999– και καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία του λόγου, αλλά και του δικαιώματος για πρόσβαση στη Δικαιοσύνη.

Η απόφαση αυτή είναι σταθμός για την ελευθερία της έκφρασης στη χώρα μας και αλλάζει τα δεδομένα, όσο ανελεύθερες και αν είναι οι αντιλήψεις πολλών δικαστικών λειτουργών ως προς την ελευθερία διατύπωσης πολιτικών χαρακτηρισμών ή την επίκριση δημοσίων προσώπων. Αποτελεί κόλαφο για τις «εγχώριες δικαστικές αρχές», οι οποίες, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, «δεν ξεχωρίζουν μεταξύ "γεγονότων" και "αξιολογικών κρίσεων", αλλά εξετάζουν κατά πόσο οι λέξεις μπορούν να επιφέρουν προσβολή στη προσωπικότητα κάποιου χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο εκφράζονται».

Η απόφαση του ΕΔΔΑ της 17.1.08 έρχεται σε συνέχεια απόφασής του της 5.7.07 με παρόμοιο αντικείμενο. Σε εκείνη την περίπτωση, αν και προσφεύγων ήταν ο δημοσιογράφος Ν. Λιοναράκης που χάθηκε πρόσφατα, αυτός που είχε διατυπώσει τις επίμαχες εκφράσεις στην εκπομπή του ήταν πάλι ο Μ. Βασιλάκης. Και στις δύο αποφάσεις το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τονίζει ότι τα σχόλια για υποθέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος, όσο δριμεία ή καυστικά και να είναι, προστατεύονται από την ελευθερία της έκφρασης.

● Kαι οι δύο αυτές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου θα δημοσιευθούν σε βιβλίο με τίτλο «Υπάρχουν δικαστές στο Στρασβούργο!».
● Συνήγορος στις προσφυγές στο ΕΔΔΑ ήταν ο αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών Σταύρος Τσακυράκης.

_____________________________

Καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Υπόθεση: ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΚΑΤΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

Με ομόφωνη απόφασή του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στις 17 Ιανουαρίου 2008(1) δικαίωσε τον δημοσιογράφο Μανώλη Βασιλάκη, που είχε προσφύγει παραπονούμενος για παραβίαση του δικαιώματός του στην ελευθερία της έκφρασης (άρθρο 10 της Σύμβασης) και του δικαιώματός του για πρόσβαση στη Δικαιοσύνη (άρθρο 6 της Σύμβασης). Η απόφαση αυτή έρχεται σε συνέχεια της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου της 5ης Ιουλίου 2007(2) με την οποία έκρινε ότι υπήρξε η ίδια διπλή παραβίαση και όπου και σε αυτή την περίπτωση, μολονότι προσφεύγων ήταν ο πρόσφατα αδικοχαμένος δημοσιογράφος Νικήτας Λιοναράκης, αυτός που είχε διατυπώσει τις επίμαχες εκφράσεις ήταν πάλι ο Μανώλης Βασιλάκης.
Οι δυο αυτές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου θέτουν τέλος σε μια θλιβερή για την Eλληνική Δικαιοσύνη ιστορία, η οποία επέτρεψε τον άδικο διωγμό, άδικες καταδίκες(3) και την οκταετή εξοντωτική καταδίωξη του Μ. Βασιλάκη από το «Δίκτυο 21» εξαιτίας των κριτικών σχολίων που αυτός δημοσίευσε για την υπόθεση Οτσαλάν.

Στην πρώτη απόφαση, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι τα σχόλια για υποθέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος, όσο δριμεία ή καυστικά και να είναι, προστατεύονται από την ελευθερία της έκφρασης. Πολύ περισσότερο μάλιστα που η υπόθεση Οτσαλάν είχε μονοπωλήσει εκείνη την εποχή το ενδιαφέρον των μέσων και «οι επίδικοι χαρακτηρισμοί εγγράφονταν στα συμφραζόμενα μίας συζήτησης με έντονο δημόσιο ενδιαφέρον». Παρά ταύτα «οι εγχώριες δικαστικές αρχές», σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, «αναζήτησαν αποκλειστικά, αν οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν από τον Μ. Βασιλάκη μπορούσαν να προσβάλουν την προσωπικότητα και την υπόληψη του ενάγοντος». Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεωρεί ότι οι όροι «παρακράτος» και «νευροπαθείς ψευδοπατριώτες» είναι «αξιολογικές κρίσεις». «Ακόμα περισσότερο, ο Μανώλης Βασιλάκης ανέφερε ρητά ότι οι όροι [αυτοί] είχαν ήδη χρησιμοποιηθεί από έναν άλλο δημοσιογράφο [Βλάσση Γαβριηλίδη], ο οποίος το 1894 χαρακτήρισε έτσι τους οπαδούς της Μεγάλης Ιδέας. (…) Εντούτοις, οι επίδικοι χαρακτηρισμοί δεν στερούνταν ολοκληρωτικά πραγματικής βάσης. Αντιθέτως, ο Φ.[αήλος] Κ.[ρανιδιώτης] είχε συναντήσει τον κ. Οτσαλάν κατά την παραμονή του στην Κένυα για να του παραδώσει μηνύματα και έγγραφα και, μετά την σύλληψη του κ. Οτσαλάν από τις τουρκικές υπηρεσίες, είχε δώσει πολλές συνεντεύξεις για το θέμα αυτό στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης».

Η δεύτερη υπόθεση αφορούσε το περιεχόμενο μιας αναφοράς που συνέταξε ο Μ. Βασιλάκης προς τον ΔΣΑ παραπονούμενος για τη συμπεριφορά του δικηγόρου Διονύσιου Καραχάλιου, ο οποίος είχε υπογράψει πολλές πανομοιότυπες αγωγές εναντίον του, τόσο δικές του όσο και για λογαριασμό άλλων μελών του «Δικτύου 21». Το περιεχόμενο της αναφοράς προς τον ΔΣΑ έδωσε την αφορμή νέας ξεχωριστής αγωγής εναντίον του Μ. Βασιλάκη και τα ελληνικά δικαστήρια δέχθηκαν ότι το περιεχόμενό της ήταν δυσφημιστικό και επεδίκασαν αποζημίωση στον Δ. Καραχάλιο.

Ο Άρειος Πάγος, κατά την προσφιλή τακτική του (που ας σημειωθεί ότι έχει ήδη προκαλέσει άλλες τέσσερις (4) καταδίκες της Ελλάδας για τον ίδιο λόγο), αρνήθηκε να εξετάσει την υπόθεση στην ουσία της θεωρώντας ότι η αίτηση αναιρέσεως ήταν αόριστη, επειδή τάχα δεν περιείχε με πληρότητα και σαφήνεια τα πραγματικά περιστατικά πάνω στα οποία στηρίχθηκε η εφετειακή, λες και αυτά ήταν πολύπλοκα και μυστηριώδη και δεν εξαντλούνταν στο περιεχόμενο της αναφοράς που είχε μπροστά του ο Άρειος Πάγος. Επειδή η πρόσβαση στη δικαιοσύνη δεν είναι τυπικό δικαίωμα αλλά ουσιαστικό, και επειδή καμία δικαιολογία δεν προβλήθηκε που να συνηγορεί για την αοριστία της αναίρεσης, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η άρνηση του Αρείου Πάγου να εξετάσει την υπόθεση στην ουσία της παραβίασε το δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη.

Όσο για το περιεχόμενο της αναφοράς, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σημείωσε ότι «προκαλεί έκπληξη» το γεγονός ότι τα ελληνικά δικαστήρια δεν ξεχωρίζουν μεταξύ «γεγονότων» και «αξιολογικών κρίσεων», αλλά εξετάζουν κατά πόσο οι λέξεις μπορούν να επιφέρουν προσβολή στη προσωπικότητα κάποιου χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους το γενικότερο πλαίσιο μέσα στις οποίες εκφράζονται.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Μανώλης Βασιλάκης άσκησε το νόμιμο δικαίωμά του να αναφέρεται στις Αρχές και ζήτησε την παρέμβαση του ΔΣΑ. Η αναφορά του στηριζόταν σε πραγματική βάση (τις πολλές εναντίον του αγωγές) και αποτελούσε την προσωπική του εκτίμηση ότι παραβιάζεται η δικηγορική δεοντολογία. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο παρατήρησε ότι όλη η υπόθεση αφορούσε πολιτική συμπεριφορά, ο Δ. Καραχάλιος στη αγωγή του παραπονιόταν για προσβολή μεταξύ άλλων της πολιτικής του υπόστασης και ο ίδιος λόγω της ιδιότητάς του ως μέλος του «Δικτύου 21» θα έπρεπε να θεωρηθεί ως «δημόσιο πρόσωπο» και άρα η όλη ιστορία δεν μπορούσε να εκληφθεί ως προσβολή της προσωπικότητας ενός απλού πολίτη.

Τέλος, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ομόφωνα έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος του Μ. Βασιλάκη στην ελευθερία του λόγου.
Και τις δύο υποθέσεις χειρίσθηκε ο αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Παν/μίου Αθηνών κ. Σταύρος Τσακυράκης.

----------------------------
[1] Αίτηση αρ. 25145/2005.
[2] Αίτηση αρ. 1131/2005.
[3] Η πιο εξωφρενική όλων ήταν η καταδίκη του για ένα ανυπόγραφο κείμενο μιας εφημερίδας στην οποία ουδέποτε εργάστηκε και παρά τη ρητή έγγραφη κατάθεση του εκδότη-διευθυντή της ότι ο Μ.Β. δεν έχει καμιά σχέση με το εν λόγω δημοσίευμα! Καταδικάστηκε από λειτουργούς μιας θεότυφλης δικαιοσύνης, για ένα κείμενο το οποίο δεν ήταν γραμμένο από αυτόν!

_____________________________
Υπόθεση: «Βασιλάκης κατά Ελλάδας»
Καταδίκη της Ελληνικής Δικαιοσύνης από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Του Διονύση ΓΟΥΣΕΤΗ («Η ΑΥΓΗ», Σάββατο 26.1.2008, σελ. 8) -->>
http://193.218.80.70/cgi-bin/hwebpressrem.exe?-A=479677&-w=&-V=hpress_int&-P

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Παραβιάστηκε η ελευθερία της έκφρασης και της πρόσβασης στη Δικαιοσύνη (TA NEA, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 18 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2008, Αρ.Φύλλου:19.038) -->>
http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20080118&nid=7209663&sn=&spid=876

Ποιος προστατεύει την ελευθερία λόγου;
Tου Πασχου Μανδραβελη («Καθημερινή», Παρασκευή 8.2.2008) -->>
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_08/02/2008_258576

-->> ΣΗΜ. αναρτηση κατοπιν αδειας του κ. Μανώλη Βασιλάκη.