μαθήματα προς νέους δημοσιογράφους -εκτός σχολής ΜΜΕ ΑΠΘ

Αναδημοσιεύω το άρθρο της Ζωζέτας Μηλιοπούλου, συμβούλου επικοινωνίας και διδάκτορα του Πάντειου Πανεπιστήμιου, όπως ακριβώς ανέβηκε στο NYLON με τίτλο «Κάτι ερωτήσεις και μια κηδεία»

Χθες ο Γιώργος Κοίλιαρης έβαλε την τελευταία τελεία. Πριν ενάμιση μήνα, έσπασε τον αυχένα του σε «τροχαίο» δυστύχημα, κατά τη διάρκεια δημοσιογραφικής αποστολής στο Αφγανιστάν. Αν είχε πέσει θύμα μάχης ή βομβιστικής επίθεσης, θα ήταν πρώτη είδηση. Hταν όμως ένα «συνηθισμένο» δυστύχημα χωρίς «ενημερωτική αξία». Γιατί το συζητάμε;

54 ετών, ο Κοίλιαρης παρέμενε ρεπόρτερ και μετείχε συχνά σε αποστολές. Κάποιοι ήδη τον βλέπουν κάπως ιδεαλιστικά, σαν αγωνιστή που έπεσε υπέρ της ενημέρωσης. Κάποιοι άλλοι θα πουν ότι δεν ήταν ικανός να χτυπήσει υψηλότερες θέσεις γραφείου. Θέσεις όπου ο αυχένας πάλι υποφέρει αλλά κρατιέται τελικά στητός με μια γραβάτα. Γνώμες είναι κι οι δυο. Κι από γνώμες πήξαμε.

Στα θέματα όμως πόσοι πάνε; Κι ακόμη περισσότερο, πόσοι τα βρίσκουν; Πόσοι πενηντάρηδες εμφανίζονται στην πρώτη γραμμή του ρεπορτάζ; Oχι του «χάι» πολιτικού αλλά του ελεύθερου; Μήπως το ρεπορτάζ έχει γίνει απλώς η αναγκαία «λάντζα» πριν την τιμητική καριέρα του σφουγγοκωλάριου σε κάποιο «ντεσκ» ή του «παραθυράκια»; Μήπως συνηθίσαμε όλοι να βλέπουμε τους ρεπόρτερ σαν μικρά παιδιά με μεγάλα μικρόφωνα και αντιμετωπίζουμε ως «γραφικούς» τους μεγάλους ανθρώπους που κυνηγάνε τα θέματα σαν τα μικρά παιδιά;

Τελικά, ποιος βγάζει σήμερα ειδήσεις; Τις πρωτογενείς ειδήσεις, όχι τα σχόλια, τις απόψεις και το παρασκήνιο. Την είδηση που επιβεβαιώνεται και ανακοινώνεται. Με ακρίβεια. Με στοιχεία. Με κότσια. Ας θυμηθούμε λίγο ότι αυτό είναι η δημοσιογραφία στην ουσία της. Ποιος κάνει σήμερα δημοσιογραφία λοιπόν;

Την τηλεόραση την ξεχνάμε. Το σπορ των αποστολών και των ρεπορτάζ, οι κάμερες στους δρόμους και τα «λινκ» έχουν κόστος. Λες και όσοι μιλούν κάθε βράδυ στα παράθυρα, σε μονοθεματικά δελτία που παίζουν χαλασμένο τηλέφωνο δεν έχουν… Καθένας τους αμείβεται όσο δέκα ρεπόρτερ μαζί. Κι όλοι μαζί δεν λένε μια είδηση. Αναλύουν, ρωτούν, υπαινίσσονται, προκαλούν, σχολιάζουν, προκαταβάλλουν. Είδηση όμως δεν λένε.

Μεγάλο ποσοστό της «εγχώριας παραγωγής» ειδήσεων γίνεται από τις εφημερίδες. Με τον πρωινό τύπο υπό μάλης συσκέπτονται στα κανάλια για να διαμορφώσουν το δελτίο των 8. Κάνουν το μονόστηλο συζήτηση και το κουνούπι ελέφαντα.

Oμως, από τις ειδήσεις αυτές πολλές «εισάγονται» ως πρώτη ύλη από τα πρακτορεία και «συσκευάζονται εν Ελλάδι» με το περιτύλιγμα κάθε μέσου. Πράγμα που σημαίνει ότι το «χονδρεμπόριο» ειδήσεων και η συνεπαγόμενη μείωση των ανταποκριτών σε μακρινά μέρη, πλήττουν τον πλουραλισμό της ενημέρωσης. Oλοι «ψωνίζουν» από το ίδιο «μαγαζί».

Στα «ντόπια προϊόντα» τώρα, πολλά θέματα βγαίνουν... «τηλεφωνικά» γιατί οι συντάκτες «το κάνουν και στο χώρο τους». Πόσοι δεν πάνε στις συνεντεύξεις τύπου μόνο στο τέλος για να πάρουν τα «καλούδια»; Πόσοι δεν αρκούνται στα δελτία τύπου; Πόσοι δεν κάνουν τραστ που καλύπτουν εκ περιτροπής ένα θέμα συμφωνώντας εκ των προτέρων για την είδηση; Πόσοι δεν πωλούν εκδούλευση σε οργανισμούς των οποίων το γραφείο τύπου κρατούν ως δεύτερη (ή μάλλον ως κύρια) δουλειά; Κοινότοπες διαπιστώσεις

Eστω κι έτσι, παραμένουμε στη φάση κατά την οποία οι ειδήσεις σπανίζουν αλλά κι εκείνοι που τις διαβάζουν ή έστω τις ακούνε στο ραδιόφωνο, σπανίζουν ακόμη περισσότερο…

Το μεγαλύτερο ενημερωτικό ραδιόφωνο το ακούνε σήμερα λιγότεροι από 2 στους 10. Άλλα δυο ακούγονται από 4 στους 100. Οι αθλητικές εφημερίδες πουλάνε περισσότερα φύλλα από τις πολιτικές. Oσο για τα bloggs, ακόμα και τα δημοσιογραφικά, μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι φέρνουν την ανατροπή στις ειδήσεις; Τα πιο πολλά αρκούνται σε καταγγελίες υπό τη σκέπη της ανωνυμίας. Την είδηση την περιμένουν από τους άλλους. Κι οι άλλοι το ίδιο...

Κι όλοι μαζί, εντός κι εκτός δικτύων, μηρυκάζουμε απόψεις επί παντός επιστητού.

Σχολιάζουμε αυτούς που σχολιάζουν αυτά που κάποιος ισχυρίζεται ότι συμβαίνουν. Ξεχνάμε αυτούς που τα βιώνουν και δίνουν έστω κατά λάθος τη ζωή τους μήπως κι ενδιαφερθούμε να μάθουμε τι γίνεται στον κόσμο.

Οικτίρουμε τα χάλια της ενημέρωσης την οποία εμείς απαξιώνουμε. Και, φυσικά, θεωρούμε ότι η γνώμη μας πρέπει να γίνει... η «κοινή γνώμη».

Υπάρχει όμως κι αυτή η φλεγματική βρετανική παροιμία με τις γνώμες που όλοι έχουν από μία. Ας κοιτάμε λίγο και τι βγαίνει όταν τη λέμε. Πρώτη απ' όλους η γράφουσα...

-->> το μετέφερα εδώ, επειδή θέλω να το διαβάσουν όσο γίνεται περισσότεροι άνθρωποι, ακόμη και όσοι νέοι δεν (τυχαίνει να) σπουδάζουν στη σχολή ΜΜΕ του ΑΠΘ.