Τι είναι η πατρίδα μας;

Τι είναι η πατρίδα μας; Μην είν' οι κάμποι;
Μην είναι τ' άσπαρτα ψηλά βουνά;
Μην είναι ο ήλιος της, που χρυσολάμπει;
Μην είναι τ' άστρα της τα φωτεινά;

Μην είναι κάθε της ρηχό ακρογιάλι
και κάθε χώρα της με τα χωριά;
κάθε νησάκι της που αχνά προβάλλει,
κάθε της θάλασσα, κάθε στεριά;

Μην είναι τάχατε τα ερειπωμένα
αρχαία μνημεία της χρυσή στολή
που η τέχνη εφόρεσε και το καθένα
μια δόξα αθάνατη αντιλαλεί;

Όλα πατρίδα μας! Κι αυτά κι εκείνα,
και κάτι που 'χουμε μες την καρδιά
και λάμπει αθώρητο σαν ήλιου αχτίνα
και κράζει μέσα μας: Εμπρός παιδιά!

Ιωάννης Πολέμης
-->> http://el.wikisource.org/wiki/Τι_είναι_η_πατρίδα_μας%3B

Mε την ευκαιρία της απορίας που είδα να εκφράζει ο plagal στο σχετικό ποστ που ανεβασε σημερα, λεω να σκεφτω λιγουλάκι πανω σε αυτό το θεμα: Τι είναι πατρίδα για μενα, σημερα. Αλλάζει, άραγε, η έννοια της λέξης "πατρίδα" ανάλογα με το χρόνο που τη σκεφτόμαστε ή μένει αναλλοίωτη διαχρονικά; Ταυτίζεται η έννοια αυτή με την έννοια της λέξης "έθνος" ή/και της λέξης "κράτος"; Κατά πόσο το ποίημα του Ιωάννη Πολέμη αποτυπώνει το νόημα της λέξης "πατρίδα"; Ξεκινώ με αυτές τις ερωτηματικές προτάσεις και επιφυλλάσσομαι να καταθέσω (και να απαντήσω και σε) πιθανά άλλα ερωτήματα που μπορεί να προκύψουν στη συνεχεια.

Η πρώτη στροφή του ποιήματος μιλάει για το περιβάλλον πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, η δεύτερη εντοπίζει τη πατρίδα στη θάλασσα και ό,τι βρίσκεται σε αυτή, η τρίτη πάει στα μνημεία και στα εργα τεχνης, ενώ η τέταρτη φτάνει στα βαθεια: Συνοψίζει την έννοια της πατρίδας σε "κάτι που 'χουμε μες την καρδιά" και προτρέπει κιόλας σε δράση με ένα "Εμπρός παιδιά!" γενικά, χωρίς να διευκρινίζει προς τα πού ακριβώς να γίνει αυτή η δράση. Υποθέτω πως ο ποιητής εννοεί προς κάτι τι πατριωτικό, προς ένα στόχο εναντίον κάθε επιβουλής, κάθε εχθρού της πατρίδας και όλα όσα η πατρίδα σημαίνει κατά την άποψη που εκφράζει στο ποίημα.

Από πρώτη όψη, το ποίημα δείχνει ελαφρύ και ρηχό, ένα εύκολο ποιηματάκι για απαγγελία από παιδάκια του δημοτικού σχολείου. Αν εξεταστεί λίγο πιο προσεκτικά, βλέπω ότι τα έχει πει όλα. Πατρίδα είναι η χώρα μου, ο τόπος μου, η καταγωγή μου, οι αξίες μου, η ιστορία μου, η θέση μου στον κόσμο, ό,τιδήποτε θεωρώ σημαντικό.

Βεβαίως, υπάρχουν και άλλοι ποιητές, με άλλα ποιήματα, που εντοπίζουν τη πατρίδα σε μάτια αγαπημένων προσώπων και ίσως θα μπορούσαν και άλλα μέλη αγαπημένων σωμάτων να είναι πατρίδες για αρκετούς ανθρώπους, αυτό όμως το βρίσκω κάπως εγωιστικό και εσωστρεφές. Υπάρχει και η έκφραση μιας πατρίδας που "βρίσκεται μέσα μας" και την κουβαλάμε οπουδήποτε παμε μαζί μας, αλλά αυτό είναι άλλο καπέλλο! Πιθανότατα, να πρόκειται για την Ελλάδα που πληγώνει το Σεφέρη όπου και να πάει, δεν ξέρω...

Αυτό για το οποίο είμαι σίγουρη αυτή τη στιγμή -αφήνω ένα παραθυράκι για το μέλλον, μη τυχόν αναθεωρήσω- είναι ότι η έννοια της πατρίδας δεν ταυτίζεται με την έννοια του κράτους ή της συντεταγμένης πολιτείας, ούτε με την έννοια του έθνους. Πατρίδα σημαίνει τόπος, ανεξάρτητα απο συγκεκριμένο χρόνο, ή μάλλον τόπος διαχρονικά. Τόπος με τα όλα του, δηλαδή, όπως το περιγράφει ο ποιητής, και μάλιστα τόπος χωρίς συγκεκριμένους κατοίκους αλλά με κάθε κάτοικο οποιασδήποτε ράτσας και μορφής που έτυχε να κατοικεί σε αυτόν κατά τη διάρκεια των χιλιετηρίδων και που μεγαλούργησε ή απλώς έτυχε να ζει εδωπέρα.

Περιμένω και τις δικές σου απόψεις, αγαπημένε/η μου αναγνώστη/τρια, για το θέμα "πατρίδα", μήπως μπορέσουμε να το κατανοήσουμε πληρέστερα.
_________________________
-->> η φωτο απο εδώ, οπου τίτλος του ποστ και της εικόνας είναι «Πατρίδα μου η ξενητιά».
-->> Ποιnτική αδεία, θα μπορούσα να γράψω π.χ. ότι "πατρίδα μου είναι η... αμερικάνικη μουσική"!