Ιστορία και μύθος, ηλεκτρονική επανάσταση και κοινωνικές σχέσεις

Ο καθηγητής της Ιστορίας κ. Βασίλης Κρεμμυδάς μιλάει για την Ιστορία στην εκπομπή του κ. Αρη Σκιαδόπουλου, που, μεταξύ άλλων, λέει στην αρχική εισήγησή του: «...και, τελικά, οι λαοί τι είδους Ιστορία θέλουν; Αυτή που τους βολεύει ή αυτή που λέει τα πράγματα έτσι όπως συνέβησαν;» Μερικά αποσπάσματα από την αφήγηση του κ. καθηγητή, όπως μεταδόθηκε στο κανάλι της ΕΤ1 στις 28 Οκτωβρίου 2008.

(...) Τι είναι λοιπόν -υπάρχει ένα ερώτημα που πλανάται- σε τί χρησιμεύει η Ιστορία; σε τί χρησιμεύει η γνώση του παρελθόντος; και το παρεπόμενο ερώτημα βέβαια είναι: Διδάσκει η Ιστορία;

Η Ιστορία χρησιμεύει για να γνωρίσουμε το παρελθόν, όχι για να αποφύγουμε τα λάθη, διότι (...) δεν επαναλαμβάνονται ούτε τα λάθη ούτε η Ιστορία, αλλά για να καταλαβαίνουμε τί συμβαίνει στον κόσμο το σημερινό, στον κόσμο όπου ζούμε εμείς. Γι αυτό χρησιμοποίησα πριν και τη λέξη "σχέσεις". Να αντιληφθούμε τις κοινωνικές σχέσεις στο παρελθόν για να μπορέσουμε να καταλάβουμε και να ερμηνεύσουμε τις δικές μας κοινωνικές σχέσεις της στιγμής της δικής μας κοινωνίας, της ιστορικής στιγμής στην οποία ζούμε.

(...) Βέβαια, υπάρχει και το τελευταίο... που απασχολεί τα τελευταία χρόνια την επιστήμη της Ιστορίας. Τί είναι αυτό, ποια ιστορική γνώση επιθυμούν από το παρελθόν, ποια γνώση της κοινωνίας του παρελθόντος επιθυμούν οι σημερινές κοινωνίες; Επιθυμούν πράγματι όλη την αλήθεια, αυτή που αναζητεί ο σημερινός ιστορικός; Είναι συνάρτηση.. τί ζητάει κάθε κοινωνία είναι συνάρτηση του επιπέδου ανάπτυξης της παιδείας, η οποία.. στην οποία παιδεία ένα μέρος είναι η εκπαίδευση, αλλά βασικό μέρος.

Υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπων στη δική μας κοινωνία, που δεν επιθυμεί την αλήθεια, διότι επιθυμεί το μύθο, διότι με αυτόν ανατράφηκε, με αυτόν αντιλήφθηκε τον κόσμο, σε αυτόν στηρίζεται -είναι οι βάσεις του- και όταν του αφαιρέσεις αυτή τη γνώση -που είναι ο μύθος όμως για την Ιστορία- χάνει την ισορροπία του. Εκεί υπάρχουν αντιδράσεις και το ζήτημα δεν είναι ταξικό, δεν είναι ιδεολογικό, είναι ζήτημα Παιδείας και μόνον.

Στη σημερινή εποχή, ο ιστορικός έχει μία επιπλέον διευκόλυνση, αν θέλουμε, ή επιπλέον δυσκολία. Εχει προστεθεί μία νέα πηγή στις προηγούμενες για τον ιστορικό. Πρόκειται για την τηλεόραση την ίδια. Πρόκειται ουσιαστικά για την ηλεκτρονική επανάσταση. Η ηλεκτρονική επανάσταση αλλάζει την κοινωνία ριζικά, είναι η τρίτη μεγάλη επανάσταση στην Ιστορία. Η πρώτη είναι η γεωργική, σε βαθειά αρχαιότητα, η δεύτερη είναι η βιομηχανική και η τρίτη είναι η σημερινή, η ηλεκτρονική επανάσταση. Δεν ξέρω πώς αλλοιώς να το πω, πάντως αυτό που ξέρω είναι ότι και οι τρεις επαναστάσεις αυτές έχουν αλλάξει ριζικά τις κοινωνικές σχέσεις.

Οι σημερινές αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις είναι ακόμα δυσδιάκριτες. Πρέπει κανείς να έχει ειδικευμένο μάτι για να τις διακρίνει -αυτό οφείλει να έχει ο ιστορικός τελικά- και αυτή η σημερινή επανάσταση σε εξέλιξη έχει μια ιδιομορφία, μια ιδιαιτερότητα από τις δυο προηγούμενες επαναστάσεις. Είναι ότι αυτή δεν έγινε άπαξ* αλλά προσθέτει νέα κομμάτια της στα υπάρχοντα, δηλαδή εξελίσσεται σχεδόν συνεχώς και γι αυτό είναι ακόμα δυσδιάκριτες οι επιπτώσεις της στις κοινωνικές σχέσεις.

_______________________
ΣΗΜ.1. *άπαξ=μια φορά
ΣΗΜ.2. Πόσο σημαντικό είναι να φτιάχνει κάθε άνθρωπος τη δική του πραγματικότητα και να ζει μέσα σε αυτή, προσπαθώντας να μη θέλει να την επιβάλλει στους υπόλοιπους, αλλά -ίσα ίσα- να συμβιώνει ειρηνικά με όλους δεχόμενος θετικά την ιδιαιτερότητα του καθένα;
ΣΗΜ.3. Πόσο σημαντικό είναι να είμαστε διαφορετικοί, αλλά αυτό να μη μας εμποδίζει να αγαπιόμαστε μεταξύ μας;
ΣΗΜ.4. Πόσο καταλυτική θα είναι η επίδραση στις κοινωνικές σχέσεις, μετά τη γνωριμία μέσω της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, προς τη θετική κατεύθυνση, να κατανοήσουμε δηλαδή εμείς οι άνθρωποι ο ένας τον άλλο;