H ανωνυμία ως Δάσκαλος συμπεριφοράς και ως ψυχοφάρμακο

Ελαβα παλι ενα σημειωμα με αγρια βρισιδια και αναρωτιεμαι τι θα εκανε ο υβριστης αν δεν μπορουσε να εκτονωθει ανωνυμως. Συμπερασμα; Η ανωνυμια ως θεραπευτικο μεσο της ψυχης!

Θα μου πείτε ίσως: «μα, είναι ευχάριστο να λαβαίνει κάποιος παρόμοια μηνύματα και μάλιστα τη στιγμή που δεν είναι ειδικός -ψυχίατρος, ας πούμε- ώστε να τα αντιμετωπίσει;» και θα σας απαντήσω ότι έχετε δίκιο. Είναι πραγματικά εκνευριστικό -τουλάχιστον- να βρίσκει κανείς χαζά βρισίδια όταν ανοίγει το ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο, ιδιαίτερα αν δεν γνωρίζει πώς να αντιμετωπίσει το φαινόμενο αυτό.

Επειδή έχω αρκετή εμπειρία, νομίζω ότι μπορώ να βάλω τα πράγματα σε μια σειρά:

1. Το ξέσπασμα της γραπτής βίας

Η βία στο διαδίκτυο δεν μπορεί να είναι κάτι τι άλλο εκτός από γραπτή, να εκφράζεται δηλαδή με χυδαία υβριστικά ηλεκτρονικά μηνύματα, σχόλια σε διάφορους τόπους, κλπ. Χρήσιμο είναι να μη σιάχνετε εικόνες με το νου σας, π.χ. για το ποιος μπορει να στελνει τετοια μηνύματα, κλπ. Μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, αλλά αυτό δεν έχει νόημα να το ψάχνει κανείς. Αρκεί που ο αποστολέας αυτός εκτόνωσε το συναίσθημά του με ένα βίαιο μήνυμα και δεν προέβη σε βίαιες πράξεις. Το ότι βρεθήκατε σεις στο δρόμο του και διάλεξε εσάς να το στείλει, δεν σημαίνει τίποτε απολύτως. Απλώς, έτυχε. Σκεφτείτε πόσο χειρότερα θα ήταν τα πράγματα αν σας πετύχαινε στο πραγματικό δρόμο ένας πραγματικά βίαιος άνθρωπος και βιαιοπραγούσε πάνω σας στην αναλογική (κανονική) και όχι στη ψηφιακή (πλασματική) πραγματικότητα.

2. Μα, πώς γίνεται να συμπεριφερθούμε σαν ψυχίατροι τη στιγμή που δεν είμαστε;

Δεν καλείται κανείς να θεραπεύσει (ή να διδάξει) τον κακομαθημένο που σας ενοχλεί, κυρίως εσείς που είστε ο στόχος του -προσωρινός ή/και μόνιμος! Μη βάζετε λοιπόν τον εαυτό σας σε θέση "ειδικού" γιατί μπορεί να παρασυρθείτε και να θεωρήσετε υποχρέωσή σας να επικοινωνήσετε με τον (περιστασιακά ή ανίατα) ασθενή αυτόν ανθρωπο. Μια επικοινωνία σε κάθε επίπεδο -όπως π.χ. μια ανταπόδωση βρισιδιών, μια καλοσυνάτη προσέγγιση, ή ό,τι άλλο- αποκλείεται να διορθώσει κάτι και μάλλον τη δική σας ησυχία θα χαλάσει.

3. Το διαδίκτυο ως τόπος έκφρασης και εκτόνωσης της παράνοιας

Η αλήθεια είναι ότι στο ίντερνετ κυκλοφορεί παράνοια και αυτό έχει παρατηρηθεί από την αρχή, από τη στιγμή που δόθηκε αυτό το επικοινωνιακό δωράκι στο ευρύ κοινό. Η πρώτη αντίδραση πολλών χρηστών είναι η έκφραση βαθειών και απωθημένων συναισθημάτων μέσω της ανωνυμίας, η οποία είναι μια κατάκτηση -η βασική κατάκτηση στο διαδικτυο- με την οποία δεν γνωρίζουν πώς να συμπεριφερθούν. Δεν έχουν μάθει, δεν διδάχτηκαν μάλλον, τι σημαίνει ελευθερία και δεν γνωρίζουν τον τρόπο να τη διαχειριστούν. Πάρτε το και σαν μια έκφραση θριάμβου λοιπόν! Ο ίδιος άνθρωπος που σήμερα βρίζει, μπορεί σε λίγο καιρό και μετά τη γνώση και την τριβή με το μέσον να μαθει να συμπεριφέρεται ομαλά και ευγενικά. Το ότι μπαίνοντας στο διαδικτυακό χώρο ξεκινά να βρίζει, μπορεί να οφείλεται και στην εχθρότητα με την οποία αντιμετωπίζει το ίδιο το μέσο, εκτός απο τη γενική εχθρότητα που πιθανότατα τρέφει προς τη κοινωνία ολόκληρη και όχι μόνο "εναντίον σας". Το "εναντίον σας" μέσα σε εισαγωγικά, γιατί πού σας είδε και πού σας ξέρει; Μια εικόνα σχημάτισε απλώς για το άτομό σας, μια εικόνα που εχθρεύεται. Απλά πραγματα.

4. Η δύναμη των εικόνων του μυαλού μας

Είναι κάπως δύσκολο να μη σχηματίζει το μυαλό μας εικόνες για το διαδικτυακό "συνομιλητή" μας. Προσπαθούμε συχνά να σχεδιάσουμε μια εικόνα που να ανταποκρίνεται στο κείμενο που διαβάζουμε εδώ μέσα, όπως το ίδιο περίπου κάνουμε και με το συγγραφέα ενός βιβλίου. Αυτό το ξέρουν καλά οι εκδότες και συνοδεύουν με μια φωτογραφία του συγγραφέα το κάθε βιβλίο, μια εικόνα μυστηριώδη συνήθως, όμορφη, ατμοσφαιρική, που να μοιάζει με το περιεχόμενο του βιβλίου. Ο Ουμπέρτο Εκο, ας πούμε, παραμένει στιβαρός και μουσάτος(!) στα εξώφυλλα των βιβλίων του, αν και έχει γεράσει πια και έχει ξυριστεί κιόλας! Ο αναγνώστης όμως -για σκεφτείτε το αυτό, ε- ο αναγνώστης δεν διαβάζει τη φωτογραφία του συγγραφέα, το βιβλίο διαβάζει. Μήπως θα έχανε το ανάγνωσμα πόντους, αν η εικόνα του δημιουργού του ήταν άσχημη; Ποιος ξερει... Σε αυτο το ερώτημα δεν ξέρω να απαντήσω. Στο διαδίκτυο το φαινόμενο της δημιουργίας εικόνων είναι πιο διαδεδομένο, επειδή υπάρχουν πολλά κείμενα, πολλοί χρήστες, πολλές εκφράσεις ιδεών, πολλές ιδέες τελικά, και όλα αυτά μπερδεύουν κάποιον που βρίσκεται απροετοίμαστος ανάμεσά τους για πρώτη φορά και προσπαθεί -σαν μια πρώτη αντιμετώπιση- να φέρει τον άϋλο κόσμο στα δικά του μέτρα, τα πραγματικά. Ετσι είναι οι άνθρωποι. Περιμένουν να βρουν στον "άλλο" εκείνο που βρίσκεται μέσα τους, εκείνο που έχουν φτιάξει οι ιδιοι μέσα στο δικό τους μυαλό. Οσο για μένα, ευγνωμονώ τα παιδιά μου που με συμβούλεψαν εγκαίρως «μη φτιάχνεις εικόνες με το μυαλό σου μαμά!» κι έτσι έμαθα να επικεντρώνομαι στα κείμενα και... αποφεύγω τα χειρότερα! Μη μου στρίψει, δλδ.

5. Η κατάκτηση της ανωνυμίας στο διαδίκτυο

Ας ξαναγυρίσουμε όμως στην αρνητική/προβληματική διαδικτυακή συμπεριφορά, που εκφράζεται με λεκτική (γραπτή) βία, και ας δούμε αν και πόσο η ανωνυμία συμβάλλει ή όχι σε αυτή την έκφραση. Μετά από δεκαπέντε και κάτι χρονάκια παρουσίας μου στον άϋλο διαδικτυακό χώρο, έχω σχηματίσει ξεκάθαρη γνώμη -μετά από πάμπολλες παρατηρήσεις και φαινόμενα που συνέβησαν- την οποία εκθέτω όσο μπορώ πιο καθαρά. Η γνώμη μου, λοιπόν, είναι πως είναι αδύνατο να ταξινομηθούν οι χρήστες του ίντερνετ σε δυο κατηγορίες: οι "καλοί επώνυμοι" απο τη μια και οι "κακοί ανώνυμοι" απο την άλλη. Η επωνυμία (αλλά ποιος μπορεί να βεβαιώσει ότι πρόκειται περί πραγματικής επωνυμίας!) δεν οδηγεί από μόνη της σε μια ευγενή και άμωμη συμπεριφορά, ίσα ίσα, είναι συχνό το φαινόμενο μερικοί επώνυμοι να συμπεριφέρονται χυδαιότατα -υπάρχουν πολλά παραδείγματα θράσους, ύβρεων, κλπ, που εκπορεύονται απο "επώνυμους" χρήστες. Η επωνυμία, σε αυτή τη περίπτωση, ενισχύει τον κακό χαρακτήρα του χρήστη ή μάλλον τον εμποδίζει να εκθέσει τα καλά στοιχεία του χαρακτήρα του, κάτι που ίσως να έπραττε αν έγραφε ανώνυμα. Δεν αρνούμαι ότι στη περίπτωση πραγματικά επώνυμου -γνωστού δλδ- ανθρώπου, ο οποίος γράφει στο διαδίκτυο, η επωνυμία μπορεί να παίξει ρόλο τροχοπέδης, να εμποδίσει δλδ μια γνωστή προσωπικότητα (συγγραφέα, δημοσιογραφο, κλπ) να εκφραστεί με χυδαίο τρόπο, επειδή ακριβώς επιθυμεί να διατηρήσει αλώβητο το προσωπο (ή προσωπείο) του το οποίο έχει καταξιωθεί στη πραγματικότητα όπου ζούμε και που με αυτό εχει γίνει γνωστή/αποδεκτή η προσωπικότητα αυτή.

Η ανωνυμία του απλού διαδικτυακού χρήστη, του ανθρώπου που δεν διαθέτει αναγνωρίσιμη προσωπικότητα στον πραγματικό κόσμο, δίνει φτερά στην ελευθερία έκφρασής του. Ο άνθρωπος βρίσκεται σε ένα πραγματικά ελεύθερο τόπο και καλείται να διαχειριστεί τη κατάκτηση αυτής της ελευθερίας. Στην αρχή ίσως να δυσκολευτεί, επειδή η ελευθερία δεν διδάσκεται πουθενά, επειδή στον πραγματικό μας κόσμο υπάρχει καταπίεση προς τον άνθρωπο απο τη μικρή του ηλικία. Στο σπίτι, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στο στρατό, στην εργασία, παντού ο άνθρωπος πιέζει βίαια τα συναισθήματά του, αναγκαζεται να καλουπώνει τη συμπεριφορά του, να παραμένει ανώριμος ως πολίτης διατηρώντας ενα επιφανειακό λούστρο ευγένειας και ευπρέπειας για να πετυχαίνει στις καθημερινές συναλλαγές του -εργασία, οικογένεια, φίλοι, κλπ. Οπότε, μπαίνοντας στο διαδίκτυο, στα πρώτα του βήματα δλδ στον άϋλο χώρο, έχει μια αίσθηση ότι "εδώ όλα επιτρέπονται" και όλα παρέχονται χωρίς κανενα τίμημα, όπως και έτσι πράγματι συμβαίνει. Μόνο που συμβαίνει για ανθρώπους με ωριμότητα, που έχουν κάτι τι να δώσουν, να δημιουργήσουν, να πειραματιστούν, να μοιραστούν, να επικοινωνήσουν, κλπ κλπ. Ενώ ο αδαής και απροετοίμαστος κοινωνικά χρηστης θα μοιάσει στο κακομαθημένο καταπιεσμένο παιδάκι, το μεγαλωμένο με χιλιάδες απαγορεύσεις, που μένει μόνο του στο σπίτι και αρχίζει να τα σπάει όλα εκφράζοντας απο τη μια τη χαρά του που έμεινε ελευθερο και απο την άλλη το μίσος του προς αυτούς που το καταπίεζαν! Με δυο λόγια, δοκιμάζει τη δύναμή του πάνω στο περιβάλλον όπου βρίσκεται και πάνω σε εκείνους που βρίσκονται ήδη μεσα σε αυτό το περιβάλλον, θεωρώντας τους συχνότατα εξαρτήματα του καινούργιου του παιχνιδιού -του ίντερνετ, δλδ.

Ο ανώνυμος χρήστης, όταν μείνει λίγο καιρό στο διαδίκτυο, σιγά σιγά καταλαβαίνει τον τρόπο λειτουργίας του χώρου, εννοεί τι σημαίνει ελευθερία παρατηρώντας τη συμπεριφορά των υπόλοιπων μελών των διαφόρων διαδικτυακών κοινοτήτων, αρχίζει να δοκιμάζει να ενταχθεί κάπου όπου να μπορεί να εκφραστεί συνεπεστερα με τις ιδιότητες του χαρακτήρα και των ταλέντων του. Υπάρχουν άπειροι τόποι και τρόποι ένταξης σε αυτή την άϋλη διεθνή κοινωνία. Ακόμα και αν βρίσκει πως δεν ταιριάζει κάπου εντελώς, μπορεί να μείνει ανένταχτος στο δικό του μετερίζι και να εκπέμπει από εκεί. Η δύναμη του διαδικτύου είναι οι χρήστες του, οι άπειροι στον αριθμό ανώνυμοι χρηστες, και η δύναμη των χρηστών είναι η ανωνυμία τους, όσον αφορά βέβαια τη διάδοση/διάχυση ιδεών, πληροφοριών και το μοίρασμα. Το γεγονός ότι πράγματι συμβαινουν φαινόμενα αξιόποινων πράξεων στο διαδίκτυο, όπως π.χ. διακίνηση υλικού παιδεραστίας, κλπ, δεν ανατρέπεται από τη κατάργηση της ανωνυμίας. Γνωρίζουμε καλά ότι οι παράνομοι βρίσκουν πάντοτε τρόπους να παρανομούν. Η αποκάλυψη όμως αυτών των παράνομων πράξεων νομίζω ότι θα δυσκολευτεί αν δυσκολευτούν οι προσβάσεις προς την ανώνυμη καταγγελία τους. Σε αυτό το ποστ όμως δεν πάω τόσο βαθειά, δεν γνωρίζω κιόλας να διαχειριστώ ένα θέμα που αναφέρεται σε παρανομίες! Περιορίζομαι λοιπόν στο θέμα της ανωνυμίας στο διαδίκτυο, την οποία κατανοώ ως μοναδική κατάκτηση του ανθρώπου προς τον δρόμο της ελευθερίας, της αυτοπειθαρχίας και της αυτογνωσίας.

Η αυτοπειθαρχία αναφέρεται και (κυρίως, μάλλον) στον χρήστη που καλείται να αδιαφορεί και να μη δίνει σημασία σε συμπεριφορές ανοήτων, αντί να λαβαίνει σοβαρά υπόψη τις διάφορες παρασπονδίες ορισμένων χρηστών. Αργά ή γρήγορα, θα μάθουν και αυτοί κι αν δεν θελήσουν να μάθουν, αν το μυαλό τους δεν τους επιτρέπει να προχωρήσουν πέρα απο την αρρωστημένη σκέψη τους, ε, δεν πειράζει και τόσο. Είναι κάτι τι ελαχιστο, κάτι τι αμελητέο, δηλαδή, μπροστά στα υπόλοιπα όμορφα που εισπραττουμε επικοινωνώντας και δημιουργώντας εδώ μέσα -στον κόσμο που μας ανοίγεται...
____________________________________
-->> η βασική συμβουλή-->> Διαγράφετε καθε απεχθές (χυδαίο, υβριστικό, κλπ) μήνυμα και Μη δίνετε σημασία. Ασκηθείτε σε αυτό, είναι λίγο επώδυνη άσκηση, αλλά σύντομα θα συνηθισετε -εμενα μου πήρε μια βδομάδα μόνο!
-->> η ίδια βασικη συμβουλή ισχύει και για τα παρόμοια σχόλια που γράφονται σε blogs, forums, και λοιπούς τόπους.
-->> μη ξεχνάτε ότι το σχόλιο χαρακτηρίζει εκείνον που το κάνει και σε καμμιά περίπτωση δεν αφορά εκείνον για τον οποίο γίνεται ή προς τον οποίο απευθύνεται.
-->> μη ξεχνάτε ότι μια ανωνυμη "συκοφαντία" δεν αξίζει τίποτα, δεν αξίζει καν το χαρακτηρισμό ως "συκοφαντία".
-->> μη ξεχνάτε ότι Μόνον Εσεις γνωρίζετε ποιος είστε -άντε και οι Πραγματικοί σας φίλοι, οι άνθρωποι που γνωρίζετε πραγματικά.
-->> μη ξεχνάτε ότι όλα είναι στο μυαλό, ότι ακόμα και αυτό εδώ το κείμενο δεν είναι σίγουρο ότι θα γίνει αντιληπτό -θα κατανοηθεί- με τον ίδιο τρόπο από όλους όσοι το διάβασαν!!!