Ένα
από τα πλέον άγνωστα σημεία του μικρασιατικού δράματος υπήρξε η
απαγόρευση εξόδου των ελληνικών και των υπόλοιπων χριστιανικών πληθυσμών
από την κυβέρνηση Γούναρη-Πρωτοπαπαδάκη.
Από τις αρχές του 1922 είχε
αρχίσει να συζητιέται σε υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια η εκκένωση της
Μικράς Ασίας από τον ελληνικό στρατό. Παρ′ όλα αυτά, όμως, η ελληνική
κυβέρνηση αποφασίζει να απαγορεύσει στον ελληνικό πληθυσμό να
εγκαταλείψει τη Μικρά Ασία. Η απόφαση αυτή πήρε τη μορφή του νόμου
2870/1922, ο οποίος προέβλεπε αυστηρές πειθαρχικές και χρηματικές
ποινές, στην περίπτωση σύλληψης πλοίων που θα μετέφεραν πληθυσμό. Ο
Νόμος 2870/1922 ψηφίστηκε τον Ιούλιο, λίγο πριν την κατάρρευση του
μετώπου. Και αυτό, ενώ είχαν απορρίψει την Άνοιξη του 1922 τις προτάσεις
της οργάνωσης Μικρασιατική Άμυνα (επικεφαλής ο μητροπολίτης
Χρυσόστομος) για ανακήρυξη Ιωνικού Κράτους, απεμπλοκή από τις συμμαχικές
υποχρεώσεις, δημιουργία μιας ντε φάκτο νέας πραγματικότητας, δημιουργία
ντόπιου στρατού που με την ελλαδική βοήθεια θα δημιουργούσε γραμμή
άμυνας για να σταματήσει τον κεμαλικό στρατό.
Ο
νόμος 2870/1922 ψηφίστηκε «ομοφώνως» στη συνεδρίαση της 14ης Ιουλίου
1922 και υπογράφτηκε στις 16 Ιουλίου 1922 από τον βασιλιά Κωνσταντίνο
και τον Λ.Κ. Ρούφο. Δύο ημέρες αργότερα ετέθη επ’ αυτού η «μεγάλη του
Κράτους σφραγίς» με την υπογραφή του Δημητρίου Γούναρη, υπουργού
Δικαιοσύνης. Άρχισε να ισχύει από τη στιγμή της δημοσίευσής του στην
Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, στις 20 Ιουλίου, αριθμός φύλλου 119.
Στο
εισαγωγικό του νόμου αναφέρεται: «Ψηφισάμενοι ομοφώνως της Γ’ εν Αθήναις
Εθνικής Συνελεύσεως απεφασίσαμεν και διατάσσομεν…» Δυστυχώς δεν είναι
δυνατόν να ευρεθεί ποιοι συμμετείχαν στη συνεδρίαση της 14ης Ιουλίου
1922 οπότε και ψηφίστηκε «ομοφώνως» ο νόμος, εφόσον μεταξύ της
συνεδρίασης στις 3-6-1922 και της 24ης Ιανουαρίου 1924 δεν υπάρχουν
πρακτικά, όπως εμφαίνεται από τη μελέτη του τόμου Εφημερίς των
Συζητήσεων της Βουλής (1862 - 1967). Πιθανότατα, λόγω των έκτακτων
γεγονότων οι αποφάσεις λαμβάνονταν με συνοπτικές διαδικασίες.
Το
πρώτο άρθρο του νόμου ανέφερε: «Απαγορεύεται η εν Ελλάδι αποβίβασις
προσώπων ομαδόν αφικνουμένων εξ αλλοδαπής, εφ’ όσον ούτοι δεν είναι
εφωδιασμένοι δια τακτικών διαβατηρίων νομίμως τεθεωρημένων…» Τα υπόλοιπα
άρθρα περιγράφουν τις τιμωρίες που θα υφίσταντο οι παραβάτες.
Στις
13 Αυγούστου 1922 (με το παλιό ημερολόγιο), ύστερα από τουρκική
αντεπίθεση κατέρρευσε το μέτωπο στο Αφιόν Καραχισάρ. Ο ελληνικός στρατός
διαλύθηκε μέσα σε λίγες μέρες. Οι υπεύθυνοι δεν είχαν το παραμικρό
σχέδιο ανασυγκρότησης και άμυνας. Ο αξιωματικός Σιμιτόπουλος -όπως μας
πληροφορεί ο Τάσος Βουρνάς - έγραψε:«Η βλακεία του επιτελείου του
στρατού μας ήτο χαρακτηριστικοτάτη». Δεν υπήρχε καμιά πρόβλεψη για την
άμυνα της Σμύρνης, ούτε καν για την προστασία της χερσονήσου της
Ερυθραίας. Το μόνο μέλημα των υπευθύνων ήταν να αποκρύψουν την είδηση
της κατάρρευσης του μετώπου από τον ελληνικό πληθυσμό και να εμποδίσουν
την αναχώρησή του.
Η τελευταία εντολή της ελληνικής κυβέρνησης
Υπάρχουν
καταγγελίες για βίαιη εμπόδιση της αναχώρησης των Ελλήνων της Ιωνίας
από τις ελληνικές αρχές της Σμύρνης, λίγες μόνο ημέρες πριν από την
είσοδο σε αυτήν των κεμαλικών στρατευμάτων. Η συμπεριφορά αυτή βασίζεται
στην τελευταία εντολή της κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος με την
υπογραφή του πρωθυπουργού Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη να μην επιτραπεί στους
Έλληνες Μικρασιάτες να αναχωρήσουν από τη Σμύρνη.
Μετά την κατάρρευση
του Μετώπου και πέντε ημέρες πριν ο κεμαλικός στρατός μπει στη Σμύρνη,
στις 22 Αυγούστου με το παλαιό ημερολόγιο, ο Αρμοστής της Ελλάδας στην
Ιωνία Αριστείδης Στεργιάδης αποστέλλει προς την ελληνική κυβέρνηση
τηλεγράφημα με το οποίο ζητά εντολές αφού πρώτα παραθέτει κάποιες
προτάσεις. Εξ αρχής ξεκαθαρίζει στο τηλεγράφημα ότι η Σμύρνη πρόκειται
να καταστραφεί. Στη συνέχεια κάνει κάποιες προτάσεις. Μια από αυτές
είναι: «Εγκρίνετε εμποδισθώσι αναχωρίσωσι Έλληνες Μικρασιάται δι’
Ελλάδα, ακόμα και όταν είναι εύποροι δυνάμενοι αναχωρήσωσι με συνήθη
ταχυδρομικά ατμόπλοια.»
Βλάσης Αγτζίδης: Διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας, Mαθηματικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου